Ουρανός και Αστρονομικά Φαινόμενα Οκτώβριος 2010
Γράφει η Αστροφυσικός Ελένη Χατζηχρήστου
Εικ. Ουρανος: Ο ουρανός του Οκτωβρίου για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/10/2010 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)
Αυτό το Μήνα..
Μπορεί οι καλοκαιρινοί αστερισμοί να χάνονται σιγά-σιγά από τον ουρανό, αλλά ο φθινοπωρινός ουρανός φιλοξενεί ακόμη το Θερινό Τρίγωνο και πολλά λαμπρά άστρα που θα ομορφύνουν τις δροσερές νύκτες του Οκτωβρίου. Το Fomalhaut είναι ένα γειτονικό μας άστρο (μόλις 22 έτη φωτός μακριά, λευκό και πολύ λαμπρό, 13 φορές φωτεινότερο από τον Ήλιο μας. Βρίσκεται στο νότιο αστερισμό των Ιχθύων και αποτελεί μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωση άστρου που τώρα δημιουργεί το πλανητικό του σύστημα από ένα δακτύλιο αερίου και σκόνης που το περιβάλλει. Νοτιότερα, προβάλλει ένα ακόμη φωτεινότερο άστρο, ο Alnair, 200 λαμπρότερο από τον Ήλιο. Δίπλα του το Al Dhanab, ένας κόκκινος γίγαντας (άστρο σε προχωρημένη ηλικία) εξ’ ίσου λαμπρός. Στα βορειοανατολικά του Fomalhaut βρίσκεται το Diphda, ένα λαμπρό πορτοκαλί άστρο προχωρημένου φασματικού τύπου, που αποτελεί και το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού Κήτους. Δεν είναι όμως μόνο τα άστρα που θα φωτίσουν τις νύκτες μας τον Οκτώβριο. Οι πλανήτες θα κάνουν το καθιερωμένο τους μπαλέτο με τη Σελήνη, αν και αυτό το μήνα μόνο ο Δίας θα λάμπει στο νυκτερινό ουρανό. Ο κομήτης Hartley 2 θα επισκεφτεί την κοσμική γειτονιά μας στις 20 Οκτωβρίου, οπότε και θα φτάσει σε απόσταση περίπου 18 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη. Θα είναι ορατός με γυμνό στον πρωινό ουρανό, πριν την ανατολή του Ήλιου. Το διαστημόπλοιο της NASA Deep Impact θα βρίσκεται αρκετά κοντά του (σε απόσταση περίπου 1000 χλμ.) για να τον αποθανατίσει.
Εικ. ΦασματικοιΤυποι: Σε αυτό το διάγραμμα βλέπουμε πόσα άστρα υπάρχουν σε απόσταση ως και 32 έτη φωτός από τη Γη, κατανεμημ’ένα στους αντίστοιχους αστρικούς φασματικούς τύπους. Τα αποτελέσματα προέρχονται από την επισκόπηση του ουρανού RECONS. Βλέπουμε ότι τα πολυπληθέστερα κοντινά μας άστρα είναι κόκκινοι νάνοι (Credit: NASA, ESA and A. Feild - STScI)
Βροχές Διαττόντων
Τον Οκτώβριο θα δούμε τρείς βροχές διαττόντων:
Τους Δρακοντίδες που συνήθως είναι αρκετά αμυδροί. Προέρχονται από τα υπολείμματα του κομήτη Giacobini-Zinner και στην ουσία διαρκούν μόνο μια νύχτα, στις 9 Οκτωβρίου. Οι Ωριονίδες αρχίζουν στις 15 Οκτωβρίου, κορυφώνονται στις 21 και διαρκούν μέχρι τις 26 του μήνα. Είναι ίσως η καλύτερη βροχή διαττόντων του Οκτωβρίου με έως και 25 μετεωροειδή την ώρα να μπαίνουν στη γήινη ατμόσφαιρα. Προέρχονται από πρότερες επισκέψεις του κομήτη Halley στην κοσμική γειτονιά μας. Στο τέλος του μήνα εμφανίζονται και οι Ταυρίδες, που κορυφώνονται στις αρχές Νοεμβρίου. Δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή βροχή, δίνοντας στην κορύφωση περί τους 10 διάττοντες την ώρα. Προέρχονται από τα υπολείμματα που άφησε πίσω του ο κομήτης Encke, ο οποίος μας επισκέπτεται αρκετά συχνά.
Πλανήτες και Άστρα
Ο Ερμής επηρεασμένος από την λαμπρότητα του κοντινού του Ήλιου δεν θα είναι ιδιαίτερα ορατός. Δύει αμέσως μετά το άστρο μας, στον αστερισμό της Παρθένου. Η Αφροδίτη δύει και εκείνη στο ημίφως του εσπερινού στον Ζυγό, λίγο πριν από τον Άρη. Ο κόκκινος πλανήτης μόλις που θα φαίνεται στο νοτιοδυτικό ορίζοντα την πρώτη εβδομάδα του μήνα, στον αστερισμό του Σκορπιού. Στις 9 Οκτωβρίου, λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα, μπορούμε να δούμε κάτω από τον Άρη τη νέα Σελήνη και κάτω από το μισοφέγγαρο την Αφροδίτη. Ο Δίας θα βασιλεύει στον ουρανό του Οκτωβρίου, ο λαμπρότερος πλανήτης στον ουρανό αυτό το μήνα. Περίπου 2ο νοτιοανατολικά του Δία βρίσκεται και ο αμυδρός μπλε πλανήτης Ουρανός, ορατός με κιάλια στον αστερισμό του Υδροχόου. Ο Κρόνος θα βρίσκεται σε συζυγία με τον Ήλιο και επομένως θα παραμείνει αόρατος στα γήινα τηλεσκόπια αυτό το μήνα. Στα δυτικά του Ουρανού βρίσκεται ο Ποσειδώνας, ο οποίος όμως είναι τόσο αμυδρός που θα παραμείνει αόρατος για τα περισσότερα γήινα τηλεσκόπια.
Σελήνη
Νέα Σελήνη στις 7 Οκτωβρίου, Πρώτο Τέταρτο στις 14, Πανσέληνος στις 23 και Τελευταίο Τέταρτο στις 30 Σεπτεμβρίου. Η Σελήνη θα περάσει «κοντά» σε αρκετά άστρα (Βασιλίσκο, Αντάρη, Πολυδεύκη, Αλδεμπαράν) και πλανήτες (Αφροδίτη, Άρη, Δία) και αυτό το μήνα. Ο δορυφόρος μας θα πλησιάσει στο Περίγειο στις 6 Οκτωβρίου, σε απόσταση 359.455 χλμ. από τη Γη, και θα απομακρυνθεί στο Απόγειο στις 18 Οκτωβρίου, σε απόσταση 405.428 χλμ. από τη Γη.
Εικ. Hartley2: Ο κομήτης Hartley 2 ανακαλύφθηκε το 1997 από τον Malcolm He σε αυτή τη φωτογραφία (Credit: Tony Farnham / Lowell Observatory).
Διαστημικά Γεγονότα του Μήνα
Στις 14 Οκτωβρίου το διαστημόπλοιο Cassini θα περάσει κοντά από τον δορυφόρο του Κρόνου Τιτάνα, δύο ημέρες αργότερα θα βρεθεί λίγο μακρύτερα από τα φεγγάρια Πολυδεύκη, Μίμας, Παλλήνη, Τελεστώ, Μεθώνη και Αιγαίων και στις 17 Οκτωβρίου θα περάσει κοντά από τις Διώνη και Ρέα. Την ίδια ημέρα η αποστολή Νέοι Ορίζοντες θα βρεθεί ακριβώς στα μισά του ταξιδιού της προς τον Πλούτωνα.
Αναλυτικό Αστρονομικό Ημερολόγιο
1 Οκτωβρίου: Ο Κρόνος σε συζυγία με τον Ήλιο. Ο πλανήτης περνάει στον πρωινό ουρανό.
3 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στο αστρικό σμήνος Beehive (M44).
4 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Βασιλίσκο.
6 Οκτωβρίου: Η Σελήνη στο Περίγειο (359.455 χλμ).
7 Οκτωβρίου: Νέα Σελήνη.
9 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στην Αφροδίτη.
10 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Άρη.
11 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Αντάρη..
14 Οκτωβρίου: Πρώτο Τέταρτο Σελήνης.
17 Οκτωβρίου: Ο Ερμής σε ανώτερη συζυγία με τον Ήλιο. Ο πλανήτης περνάει στον βραδινό ουρανό.
18 Οκτωβρίου: Η Σελήνη στο Απόγειο (405.428 χλμ).
20 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Δία.
21 Οκτωβρίου: Κορύφωση της βροχής διαττόντων Ωριονίδες.
23 Οκτωβρίου: Πανσέληνος.
25 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στις Πλειάδες.
26 Οκτωβρίου: η Σελήνη κοντά στον Αλδεμπαράν.
29 Οκτωβρίου: Η Αφροδίτη σε κατώτερη συζυγία με τον Ήλιο. Ο πλανήτης περνάει στον πρωινό ουρανό. Η Σελήνη κοντά στο άστρο των Διδύμων Πολυδεύκη.
30 Οκτωβρίου: Τελευταίο Τέταρτο Σελήνης. Ο δορυφόρος μας και πάλι κοντά στο αστρικό σμήνος Beehive (M44)
Εικ. Οριζοντας: Ο ορίζοντας του Οκτωβρίου, κοιτώντας βόρεια, για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/10/2010 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)
Πηγές:
http://www.synapses.co.uk/astro/monthnxt.html
http://stargazing.suite101.com/article.cfm/the_night_sky_for_october_2010
http://www.astronomynow.com/sky_charts.html
http://stardate.org/nightsky/almanac/
http://www.seasky.org/astronomy/astronomy_calendar_current.html
http://www.mmo.org/astronomy/this-months-sky.html
http://www.space.com/spacewatch/new_sky_calendar.html
http://www.skymaps.com/downloads.html
http://www.skymaps.com/articles/n1010.html
http://transientsky.wordpress.com/
http://www.arksky.org/
http://space.about.com/od/computerresources/tp/2010OctSkyGuide.htm
http://www.moonwise.co.uk/year/2010sky.php
http://www.findyourfate.com/astrology/year2010/sky2010.html
http://users.sch.gr/mdogram/astronea.htm
http://www.imcce.fr/hosted_sites/ama10/evenements.html
http://www.spaceagepub.com/calendar/downrange.html
Ο ουρανός της εβδομάδας και από το: http://www.skyandtelescope.com/
Ο νυκτερινός ουρανός καθημερινά: http://www.astro.noa.gr/AlmanacIAA/iaa_today.htm
Εφαρμογές Java και εικονικά εργαλεία για την αναπαραγωγή του νυκτερινού ουρανού από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος που βρίσκεστε:
http://space.about.com/library/weekly/blskymaps.htm
http://www.oras.org/stargazer/applet.html
Γράφει η Αστροφυσικός Ελένη Χατζηχρήστου
Εικ. Ουρανος: Ο ουρανός του Οκτωβρίου για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/10/2010 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)
Αυτό το Μήνα..
Μπορεί οι καλοκαιρινοί αστερισμοί να χάνονται σιγά-σιγά από τον ουρανό, αλλά ο φθινοπωρινός ουρανός φιλοξενεί ακόμη το Θερινό Τρίγωνο και πολλά λαμπρά άστρα που θα ομορφύνουν τις δροσερές νύκτες του Οκτωβρίου. Το Fomalhaut είναι ένα γειτονικό μας άστρο (μόλις 22 έτη φωτός μακριά, λευκό και πολύ λαμπρό, 13 φορές φωτεινότερο από τον Ήλιο μας. Βρίσκεται στο νότιο αστερισμό των Ιχθύων και αποτελεί μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωση άστρου που τώρα δημιουργεί το πλανητικό του σύστημα από ένα δακτύλιο αερίου και σκόνης που το περιβάλλει. Νοτιότερα, προβάλλει ένα ακόμη φωτεινότερο άστρο, ο Alnair, 200 λαμπρότερο από τον Ήλιο. Δίπλα του το Al Dhanab, ένας κόκκινος γίγαντας (άστρο σε προχωρημένη ηλικία) εξ’ ίσου λαμπρός. Στα βορειοανατολικά του Fomalhaut βρίσκεται το Diphda, ένα λαμπρό πορτοκαλί άστρο προχωρημένου φασματικού τύπου, που αποτελεί και το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού Κήτους. Δεν είναι όμως μόνο τα άστρα που θα φωτίσουν τις νύκτες μας τον Οκτώβριο. Οι πλανήτες θα κάνουν το καθιερωμένο τους μπαλέτο με τη Σελήνη, αν και αυτό το μήνα μόνο ο Δίας θα λάμπει στο νυκτερινό ουρανό. Ο κομήτης Hartley 2 θα επισκεφτεί την κοσμική γειτονιά μας στις 20 Οκτωβρίου, οπότε και θα φτάσει σε απόσταση περίπου 18 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη. Θα είναι ορατός με γυμνό στον πρωινό ουρανό, πριν την ανατολή του Ήλιου. Το διαστημόπλοιο της NASA Deep Impact θα βρίσκεται αρκετά κοντά του (σε απόσταση περίπου 1000 χλμ.) για να τον αποθανατίσει.
Εικ. ΦασματικοιΤυποι: Σε αυτό το διάγραμμα βλέπουμε πόσα άστρα υπάρχουν σε απόσταση ως και 32 έτη φωτός από τη Γη, κατανεμημ’ένα στους αντίστοιχους αστρικούς φασματικούς τύπους. Τα αποτελέσματα προέρχονται από την επισκόπηση του ουρανού RECONS. Βλέπουμε ότι τα πολυπληθέστερα κοντινά μας άστρα είναι κόκκινοι νάνοι (Credit: NASA, ESA and A. Feild - STScI)
Βροχές Διαττόντων
Τον Οκτώβριο θα δούμε τρείς βροχές διαττόντων:
Τους Δρακοντίδες που συνήθως είναι αρκετά αμυδροί. Προέρχονται από τα υπολείμματα του κομήτη Giacobini-Zinner και στην ουσία διαρκούν μόνο μια νύχτα, στις 9 Οκτωβρίου. Οι Ωριονίδες αρχίζουν στις 15 Οκτωβρίου, κορυφώνονται στις 21 και διαρκούν μέχρι τις 26 του μήνα. Είναι ίσως η καλύτερη βροχή διαττόντων του Οκτωβρίου με έως και 25 μετεωροειδή την ώρα να μπαίνουν στη γήινη ατμόσφαιρα. Προέρχονται από πρότερες επισκέψεις του κομήτη Halley στην κοσμική γειτονιά μας. Στο τέλος του μήνα εμφανίζονται και οι Ταυρίδες, που κορυφώνονται στις αρχές Νοεμβρίου. Δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή βροχή, δίνοντας στην κορύφωση περί τους 10 διάττοντες την ώρα. Προέρχονται από τα υπολείμματα που άφησε πίσω του ο κομήτης Encke, ο οποίος μας επισκέπτεται αρκετά συχνά.
Πλανήτες και Άστρα
Ο Ερμής επηρεασμένος από την λαμπρότητα του κοντινού του Ήλιου δεν θα είναι ιδιαίτερα ορατός. Δύει αμέσως μετά το άστρο μας, στον αστερισμό της Παρθένου. Η Αφροδίτη δύει και εκείνη στο ημίφως του εσπερινού στον Ζυγό, λίγο πριν από τον Άρη. Ο κόκκινος πλανήτης μόλις που θα φαίνεται στο νοτιοδυτικό ορίζοντα την πρώτη εβδομάδα του μήνα, στον αστερισμό του Σκορπιού. Στις 9 Οκτωβρίου, λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα, μπορούμε να δούμε κάτω από τον Άρη τη νέα Σελήνη και κάτω από το μισοφέγγαρο την Αφροδίτη. Ο Δίας θα βασιλεύει στον ουρανό του Οκτωβρίου, ο λαμπρότερος πλανήτης στον ουρανό αυτό το μήνα. Περίπου 2ο νοτιοανατολικά του Δία βρίσκεται και ο αμυδρός μπλε πλανήτης Ουρανός, ορατός με κιάλια στον αστερισμό του Υδροχόου. Ο Κρόνος θα βρίσκεται σε συζυγία με τον Ήλιο και επομένως θα παραμείνει αόρατος στα γήινα τηλεσκόπια αυτό το μήνα. Στα δυτικά του Ουρανού βρίσκεται ο Ποσειδώνας, ο οποίος όμως είναι τόσο αμυδρός που θα παραμείνει αόρατος για τα περισσότερα γήινα τηλεσκόπια.
Σελήνη
Νέα Σελήνη στις 7 Οκτωβρίου, Πρώτο Τέταρτο στις 14, Πανσέληνος στις 23 και Τελευταίο Τέταρτο στις 30 Σεπτεμβρίου. Η Σελήνη θα περάσει «κοντά» σε αρκετά άστρα (Βασιλίσκο, Αντάρη, Πολυδεύκη, Αλδεμπαράν) και πλανήτες (Αφροδίτη, Άρη, Δία) και αυτό το μήνα. Ο δορυφόρος μας θα πλησιάσει στο Περίγειο στις 6 Οκτωβρίου, σε απόσταση 359.455 χλμ. από τη Γη, και θα απομακρυνθεί στο Απόγειο στις 18 Οκτωβρίου, σε απόσταση 405.428 χλμ. από τη Γη.
Εικ. Hartley2: Ο κομήτης Hartley 2 ανακαλύφθηκε το 1997 από τον Malcolm He σε αυτή τη φωτογραφία (Credit: Tony Farnham / Lowell Observatory).
Διαστημικά Γεγονότα του Μήνα
Στις 14 Οκτωβρίου το διαστημόπλοιο Cassini θα περάσει κοντά από τον δορυφόρο του Κρόνου Τιτάνα, δύο ημέρες αργότερα θα βρεθεί λίγο μακρύτερα από τα φεγγάρια Πολυδεύκη, Μίμας, Παλλήνη, Τελεστώ, Μεθώνη και Αιγαίων και στις 17 Οκτωβρίου θα περάσει κοντά από τις Διώνη και Ρέα. Την ίδια ημέρα η αποστολή Νέοι Ορίζοντες θα βρεθεί ακριβώς στα μισά του ταξιδιού της προς τον Πλούτωνα.
Αναλυτικό Αστρονομικό Ημερολόγιο
1 Οκτωβρίου: Ο Κρόνος σε συζυγία με τον Ήλιο. Ο πλανήτης περνάει στον πρωινό ουρανό.
3 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στο αστρικό σμήνος Beehive (M44).
4 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Βασιλίσκο.
6 Οκτωβρίου: Η Σελήνη στο Περίγειο (359.455 χλμ).
7 Οκτωβρίου: Νέα Σελήνη.
9 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στην Αφροδίτη.
10 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Άρη.
11 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Αντάρη..
14 Οκτωβρίου: Πρώτο Τέταρτο Σελήνης.
17 Οκτωβρίου: Ο Ερμής σε ανώτερη συζυγία με τον Ήλιο. Ο πλανήτης περνάει στον βραδινό ουρανό.
18 Οκτωβρίου: Η Σελήνη στο Απόγειο (405.428 χλμ).
20 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Δία.
21 Οκτωβρίου: Κορύφωση της βροχής διαττόντων Ωριονίδες.
23 Οκτωβρίου: Πανσέληνος.
25 Οκτωβρίου: Η Σελήνη κοντά στις Πλειάδες.
26 Οκτωβρίου: η Σελήνη κοντά στον Αλδεμπαράν.
29 Οκτωβρίου: Η Αφροδίτη σε κατώτερη συζυγία με τον Ήλιο. Ο πλανήτης περνάει στον πρωινό ουρανό. Η Σελήνη κοντά στο άστρο των Διδύμων Πολυδεύκη.
30 Οκτωβρίου: Τελευταίο Τέταρτο Σελήνης. Ο δορυφόρος μας και πάλι κοντά στο αστρικό σμήνος Beehive (M44)
Εικ. Οριζοντας: Ο ορίζοντας του Οκτωβρίου, κοιτώντας βόρεια, για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/10/2010 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)
Πηγές:
http://www.synapses.co.uk/astro/monthnxt.html
http://stargazing.suite101.com/article.cfm/the_night_sky_for_october_2010
http://www.astronomynow.com/sky_charts.html
http://stardate.org/nightsky/almanac/
http://www.seasky.org/astronomy/astronomy_calendar_current.html
http://www.mmo.org/astronomy/this-months-sky.html
http://www.space.com/spacewatch/new_sky_calendar.html
http://www.skymaps.com/downloads.html
http://www.skymaps.com/articles/n1010.html
http://transientsky.wordpress.com/
http://www.arksky.org/
http://space.about.com/od/computerresources/tp/2010OctSkyGuide.htm
http://www.moonwise.co.uk/year/2010sky.php
http://www.findyourfate.com/astrology/year2010/sky2010.html
http://users.sch.gr/mdogram/astronea.htm
http://www.imcce.fr/hosted_sites/ama10/evenements.html
http://www.spaceagepub.com/calendar/downrange.html
Ο ουρανός της εβδομάδας και από το: http://www.skyandtelescope.com/
Ο νυκτερινός ουρανός καθημερινά: http://www.astro.noa.gr/AlmanacIAA/iaa_today.htm
Εφαρμογές Java και εικονικά εργαλεία για την αναπαραγωγή του νυκτερινού ουρανού από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος που βρίσκεστε:
http://space.about.com/library/weekly/blskymaps.htm
http://www.oras.org/stargazer/applet.html
